20 September 2012

Ors.Rekt.2012: Deve husi ita nia-an

Kintu Governu Konstitusionál Timor-Leste ne’ebé  foin eleitu daudauk ne’e husu ona ba Parlamentu atu aprova revizaun (rektifikasaun) ba biliaun $1.7 iha Orsamentu Jerál Estadu 2012 ne’ebé  vigora ona iha Dezembru tinan kotuk. Despeza  foun, barak liu ba pensaun veteranus no idozus, sei uza osan ne’ebé  iha ona dotasaun ba projetu Tasi Mane ne’e sei la gasta hotu iha tinan ida ne’e. Maske nune’e, Governu promote katak sei troka osan ida ne’e iha orsamentu 2013 ne’ebé sei aprezenta iha fulan oin.

Iha Sesta-Feira 14 Setembru, Konsellu Ministru aprova proposta orsamentu rektifikativu ba tinan klaran (textu tomak iha Portugés) no haruka ida ne’e ba Parlamentu ba aprovasaun. Parlamentu hahú nia sesaun lejizlativa nian hafoin loron ne’ebá, no Komisaun C ba asuntu ekonómiku ba Baucau iha Segunda-Feira atu diskute proposta lei orsamentu nian.

Proposta revizaun nian la muda montante total hosi Orsamentu Estadu 2012 nian. Maibé, orsamentu ne’e aumenta tokon $55.4 ba despeza foun, ne’ebé  tokon $50 empresta hosi tokon $164 ne’ebé aloka tiha ona ba projetu infrastrutura petróleu Tasi Mane iha Fundu Infrastrutura iha Orsamentu Estadu 2012 “ho kondisaun katak sei troka fali iha 2013.”
Timor-Leste nia Orsamentu Estadu iha tinan oin provavelmente sei sai tan orsamentu ida ne’ebé sa’e maka’as liu iha planeta ida ne’e, La’o Hamutuk  fiar katak sei lori ita sai kiak liu iha tinan 12 oin mai.

Despeza boot foun mak hanesan tuir mai, ho detallu liu iha dokumentu orsamentál iha ami nia website:
  • Tokon $26.9 ba tan pensaun veteranu, hodi aumenta ba tokon $80.4 ne’ebé iha ona dotasaun, ne’ebé to’o iha 18 Setembru, gasta ona tokon $73.8;
  • Tokon $7.1 ba tan pensaun idozu, hodi aumenta ba tokon $35.9 ne’ebé iha ona dotasaun ba Seguransa Sosiál, ne’ebé to’o iha 18 Setembru gasta ona tokon $16.7;
  • Tokon $6.1 ba tan Rezerva Kontinjénsia nian, hodi aumenta ba tokon $21.2 ne’ebé hosi montante ne’e, to’o iha 18 Setembru karik gasta ona tokon $1.6;
  • Tokon $6.4 ba tan iha dotasaun tolu ba militár no polísia, aumenta ba tokon $64.1 ne’ebé iha ona dotasaun, hosi ne’e to’o iha 18 Setembru, gasta ona tokon $36.9;
  • Tokon $9.0 ba tan iha dotasaun hitu ba edukasaun, saúde, transporte maritima, sosiedade sivíl no funsaun seluk.
Proposta retifikasaun orsamentál mós muda fundus entre ministériu sira, inklui ministériu sira ne’ebé taka tiha (Ministériu Ekonomia no Dezenvolvimentu no Sekretáriadu Estadu Polítika Enerjetika) no ministériu foun sira ne’ebé foin harii husi ministériu tuan sira ne’ebé fahe tiha ba. La’o Hamutuk nia pájina website kona-ba rektifikasaun ida ne’e inklui analiza kle’an no ligasaun ba Livru Orsamentu ka Programa Governu nian no material relevante sira seluk iha Inglés, Tetum no Portuguese.

No comments:

Post a Comment